Sả là loại cây ưa thích có nhiều người vì hương thơm tự nhiên của mùi chanh, cam… cũng như có rất nhiều công dụng trị liệu, hóa chất tự nhiên xua đuổi côn trùng như muỗi. Tuy nhiện, có rất nhiều loại cây sả khác nhau trên thế giới trong đó chỉ có khoảng 3 loại chính để làm tinh dầu sả đó là: cây sả chanh, sả java và sả sri lanka. Cùng Gani.vn, tìm hiểu và cách phân biệt các cây sả này nhé!
1. Cây Sả Chanh
Cây sả chanh hay còn gọi là cỏ sả, cỏ gai, đầu mượt, cỏ nhọ nồi, cỏ Malabar, đầu dầu, cỏ sả hay cỏ sốt là một chi thực vật nhiệt đới châu Á, châu Phi, châu Úc.
Cây sả chanh có tên tiếng anh là lemongrass, còn danh pháp khoa học của cây là Cymbopogon citratus. Tên cymbopogon bắt nguồn từ các từ tiếng Hy Lạp kymbe (κύμβη, ‘thuyền’) và pogon (πώγων, ‘râu’) có nghĩa là ở hầu hết các loài sả này, các đốm lông hình thành từ các đốm hình con thuyền.
Sả Đông Ấn (Cymbopogon flexuosus), còn được gọi là cỏ Cochin hoặc cỏ Malabar, có nguồn gốc ở Campuchia, Việt Nam, Lào, Ấn Độ, Sri Lanka, Miến Điện và Thái Lan, trong khi sả Tây Ấn (Cymbopogon citratus) có nguồn gốc ở vùng biển Đông Nam Á.
Ở Ấn Độ, Cây sả chanh được sử dụng như một loại thảo dược và nước hoa.
Ở Caribê, trà sả chanh cũng được pha và uống để tăng cường khả năng miễn dịch.
Cây sả chanh thường được trồng làm dược liệu và ẩm thực vì mùi hương của chúng giống như mùi của chanh (Cam quýt).
Đặc điểm cây sả chanh
- Cây sả chanh mọc thành từng bùi dày đặc và có một số thân cứng và những chiếc lá hình lưỡi kiếm mảnh mai rủ về phía ngọn.
- Bẹ lá nhẵn bóng, mặt trong màu xanh lục, phiến lá hình lưỡi kiếm, dài 30-90 × 0,5-2 cm.
- Lá có màu xanh lam, chuyển sang màu đỏ vào mùa Thu và tỏa ra mùi thơm chanh khi bị tác động.
- Rễ cây có màu trắng hoặc hơi tím.
- Sả tạo ra những bông hoa lớn trên gai khi được trồng ở vùng nhiệt đới, nhưng hiếm khi ra hoa khi được trồng ở nơi vĩ độ Bắc.
- Cây sả chanh có thể đạt chiều cao 1,2m – 1,8 m và sẽ phát triển trong vài năm, thông thường tuổi thọ kinh tế của cây sả chanh là 4 năm.
Điều kiện trồng và sinh trưởng của sả chanh
Nhiệt độ, độ pH sả chanh
Yêu cầu cơ bản sả chanh là cây nhiệt đới và như vậy sẽ phát triển tốt nhất trong điều kiện ấm, nắng và ẩm ướt của vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Cây có thể được trồng ở nhiệt độ từ 10 đến 33 ° C nhưng sẽ phát triển tối ưu ở nhiệt độ từ 25 đến 30 ° C.
Cây sả chanh sẽ mọc ở nhiều loại đất nhưng phát triển tốt nhất ở đất mùn màu mỡ, thoát nước tốt với độ pH từ 5,0 đến 8,4.
Cỏ cũng có thể được trồng thành công trong các thùng chứa. Cây có thể được trồng được trong ánh nắng hoàn toàn hoặc bóng râm một phần.
Nhân giống cây sả chanh như thế nào?
Là một loại cỏ mọc thành cụm, sả có thể được nhân giống dễ dàng bằng cách chia thân từ thân rễ của một cây đã mọc tốt. Thân rễ được phân chia tốt nhất vào mùa Xuân ở những nơi cây có thể được che phủ ngoài trời.
Ở những vùng lạnh hơn, gốc chồi củ có thể được lưu lại sau khi thu hoạch và cất giữ để sử dụng vào mùa Xuân năm sau. Củ có thể được phân chia trước khi trồng.
Đảm bảo rằng mỗi cây mới có gốc ghép riêng. Trồng Sả thương phẩm được trồng với mật độ dày hơn trong vườn nhà với khoảng cách hàng cách hàng là 20 cm và 40 cm . Trong vườn nhà, các cây nên đặt cách nhau từ 90 đến 150 cm.
Chăm sóc cây sả chanh như thế nào?
Chăm sóc và bảo dưỡng chung của cây sả chanh yêu cầu lượng mưa thường xuyên và nếu được trồng ở vùng khí hậu khô hơn, cây nên được tưới và phun sương thường xuyên.
Cây có nhu cầu đạm cao trong mùa sinh trưởng và cần được bón phân cân đối hòa tan mỗi tháng một lần. Đối với cây trồng trong thùng chứa nên được bón phân thường xuyên hơn.
Cây sả chanh có thể phát triển rất tốt và sẽ nhanh chóng loại bỏ cỏ dại cạnh tranh.
Thu hoạch cây sả chanh như thế nào?
Thu hoạch Có thể thu hoạch sả bất cứ lúc nào khi thân cây có đường kính 1,3 cm . Thu hoạch thân cây bằng cách cắt chúng ở mặt đất bằng một con dao sắc, hoặc bằng cách uốn cong và xoắn cuống.
Cây sả chanh công dụng gì?
Cây sả chanh thường được chiết xuất thành tinh dầu sả chanh có mùi thơm như chanh được chiết xuất bằng phương pháp chưng cất hơi nước, có thể được sử dụng làm chất tạo mùi và hương liệu trong y học.
Các thành phần hóa học chính của tinh dầu sả chanh là neral (31,5%), citral (26,1%), và geranyl axetat (2,27%).
Nó có thể giúp hạ sốt, cải thiện tiêu hóa, giảm tiêu chảy và đau bụng. Là dầu pha loãng, nó được sử dụng để giảm đau và viêm khớp, kích thích vô trùng, chống co thắt và giảm đau.
Ngoài ra, cây sả chanh còn làm gia vị phổ biến trong ẩm thực. Tinh dầu sả chanh có giá trị kinh tế cao hơn tinh dầu sả java.
2. Cây Sả Java
Cây sả java hay còn được biết với cái tên ở Việt Nam là sả đỏ, sả xòe.
Cây sả java được trồng để lấy tinh dầu trong lá, chủ yếu để sử dụng trong ngành dược phẩm, hương thơm và mỹ phẩm.
Sả java có tên tiếng anh là Citronella Grass, còn danh pháp khoa học của cây là Cymbopogon winterianus.
Có hai loài sả gần giống được biết đến là cây sả Java được mô tả ở đây và cây sả sri lanka tạo ra một loại tinh dầu sả kém hơn. Cả hai loài được cho là có nguồn gốc từ các khu vực đất thấp nhiệt đới ẩm kéo dài từ miền nam Ấn Độ và Sri Lanka đến Đông Nam Á.
Đặc điểm cây sả java
- Sả java là một loại cỏ mọc thành bụi cao 1,8 m trở lên, được tạo thành từ các thân mọc thẳng mọc ra từ các thân rễ dưới đất.
- Các thân cây sắp xếp chặt chẽ có một bẹ lá ở gốc, có màu tím hoặc vàng tùy thuộc vào giống, và các bẹ lá này nằm phía trên là những chiếc lá hình kiếm dài màu xanh lá cây rủ xuống ở đầu.
- Hoa nhỏ và không đáng kể, mọc trên một cành hoa cao, mọc thẳng và phân nhánh nhiều, nở vào cuối mùa mưa, nhưng hiếm khi tạo ra hạt giống.
- Rễ cây rất khỏe và ăn sâu vào lòng đất khoảng 20-25cm.
Cây sả java có công dụng gì?
Những chiếc lá trong quá trình chưng cất hơi nước tạo ra một loại tinh dầu có màu vàng nhạt, có mùi thơm của cam quýt được gọi là ‘Java citronella’, chủ yếu bao gồm citronella, citronellol và geraniol.
Nó được sử dụng rộng rãi như một loại hương thơm trong nước hoa, xà phòng và các sản phẩm làm sạch và khử trùng, cũng như các loại thuốc chống côn trùng, do hàm lượng chất diệt khuẩn của nó.
Mỗi ha sả java cho năng suất bình quân khoảng 30 tấn lá mỗi năm, chưng cất ra khoảng 500 – 600 lít tinh dầu sả java, giá trị thu về gần 300 triệu đồng.
3. Cây Sả Sri Lanka
- Cây sả Sri Lanka (danh pháp hai phần: Cymbopogon nardus) là cây lâu năm thuộc họ Hòa thảo, có nguồn gốc ở châu Á nhiệt đới.
- Sả Sri Lanka mọc thành bụi, tán rộng và thân cao tới 2,5m. Phiến lá của sả sri lanka rộng hơn so với sả chanh. Gốc sả nhỏ có màu hơi đỏ.
- Cây sả srilanka được dùng làm vị thuốc trong đông y và làm gia vị tại một số nước châu Á như Việt Nam, Thái Lan…
- Cây sả srilanka cũng như được sử dụng để sản xuất tinh dầu sả. Tinh dầu sả chứa từ 20% đến 40% geraniola và citronellola, 40% đến 60% citronellala.
Cách Phân Biệt Sả Chanh Và Sả Java
Cây sả chanh và cây sả java là hai loại cây có quan hệ họ hàng gần gũi và có hình thức cũng như mùi rất giống nhau. Trên thực tế, cả hai đều hoạt động như chất xua đuổi côn trùng tự nhiên.
Hơn nữa, tinh dầu của sả chanh và sả java được sử dụng trong liệu pháp hương thơm. Tuy nhiên, tinh dầu sả chanh thường được yêu thích hơn tinh dầu sả java do kết hợp giữa mùi sả và mùi cam, chanh rất dễ chịu.
