Cây tràm trà và tràm gió là 2 loại cây phổ biến có nhiều giá trị trong đời sống và sức khỏe. Vậy 2 loại cây này có gì giống và khác nhau. Cùng GANI tìm hiểu về công dụng, nguồn gốc và cách phân biệt nó nhé!
Cây Tràm Trà
Đặc điểm
Cây tràm trà pháp danh 2 phần là Melaleuca alternifolia, thường được gọi là tea tree là một loại cây cao thân bụi
Loại cây này có xuất xứ từ Úc, cụ thể là đông nam Queensland và bờ biển phía bắc với dãy liền kề của New South Wales , nơi nó mọc dọc theo suối và trên đầm lầy, đây là một loại cây phổ biến ở Úc.
- Tràm trà là một loại cây nhỏ có thể cao tới khoảng 7 m với tán rậm rạp và vỏ cây có màu trắng.
- Các lá sắp xếp xen kẽ, đôi khi mọc rải rác hoặc mọc thành chùm . Các lá nhẵn, mềm, có hình thẳng, dài 10–35 mm và rộng 1 mm. Chúng cũng giàu dầu với các tuyến dầu nổi rõ trên lácây
- Hoa mọc thành những chùm gai màu trắng hoặc màu kem, dài 3–5 cm trong một thời gian ngắn, chủ yếu là từ mùa xuân đến đầu mùa hè, và tạo cho cây vẻ ngoài như có lông tơ.
- Quả gỗ nhỏ, hình như quả măng cụt có chứa nhiều hạt nhỏ bên trong đường kính 2–3 mm nằm rải rác dọc theo cành. [1]
Phân loại, phân bố, đặt tên
Loài này được Joseph Maiden và Ernst Betche mô tả chính thức lần đầu tiên vào năm 1905 với tên khoa học là Melaleuca linariifolia var. Alternifolia trong Kỷ yếu của Hiệp hội Linnean ở New South Wales .
Năm 1925, Edwin Cheel nâng giống lên thành loài là Melaleuca alternifolia . Từ alternifolia có nguồn gốc từ tiếng Latinh Alternus có nghĩa là “thay thế” và folium có nghĩa là “lá”, đề cập đến sự sắp xếp của lá.
Tràm trà là loài cây đặc hữu của Úc và được tìm thấy từ quận Grafton ở New South Wales, sâu trong đất liền đến Stroud và ở các quận ven biển phía bắc Maryborough ở Queensland. Nó mọc ven suối và những nơi đầm lầy.
Công dụng
Tràm trà đã được sử dụng như một phương pháp điều trị y học dân gian của người Úc, sử dụng tràm trà bằng cách hít các loại dầu từ lá nghiền để điều trị ho và cảm lạnh .
Họ cũng rắc lá lên vết thương, sau đó dùng thuốc đắp . Ngoài ra, lá cây tràm trà còn được ngâm để làm dịch truyền chữa viêm họng hoặc các bệnh ngoài da.
Đặc trưng của họ Myrtle , Myrtaceae , nó được dùng để chưng cất tinh dầu . Đây là loài cây chính để sản xuất thương mại tinh dầu tràm, một loại dược liệu ứng dụng rất nhiều cho y học .
Tinh dầu tràm trà trị mụn trứng cá là một trong những công dụng phổ biến của nó, ngoài ra nó cũng có tác dụng kháng khuẩn, giảm viêm, trị nấm da, mụn rộp.
Nếu lỡ ăn phải, tinh dầu tràm trà rất độc với các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm hôn mê , và có thể gây kích ứng da nếu sử dụng ngoài da với nồng độ cao.
Ngoài ra, tinh dầu tràm trà được sử dụng khá phổ biến trong công nghiệp bao gồm sản xuất mỹ phẩm, kem đánh răng, sữa tắm, dầu gội đầu, nước súc miệng, nước rửa tay…
Cây Tràm Gió
Tràm gió là một loại cây khá phổ biến tại Việt Nam thường mọc ở các vùng ven biển, tràm gió là một loại cây mang rất nhiều lợi ích trong cuộc sống hằng ngày lẫn y học. Nó được nhà tự nhiên học người Tây Ban Nha Antonio José Cavanilles mô tả lần đầu tiên vào năm 1797.
Cây tràm gió có pháp danh 2 phần là Melaleuca quinquenervia , thường được gọi tên tiếng anh là Cajeput Essense Oil. Tràm gió là một loại cây có kích thước nhỏ đến trung bình thuộc họ myrtle, Myrtaceae .
Đặc điểm
- Cây tràm gió là một loại cây bụi có kích thước nhỏ đến trung bình, thường mọc ở độ cao 8–15 m và tán rộng từ 5–10 m nhưng đôi khi có thể cao tới 25 m.
- Các cây non có lông với các sợi lông dài và ngắn, mềm. Các lá tràm gió được sắp xếp xen kẽ và phẳng, có da, hình mũi mác đến hình trứng, màu xanh xám hoặc xám, dài 55–120 mm và rộng 10–31 mm
- Hoa tràm gió xếp thành xim ở đầu cành tiếp tục mọc sau khi ra hoa, đôi khi cũng mọc ở nách lá phía trên. Các gai có 5-18 nhóm hoa thành ba và có đường kính lên đến 40 mm và dài 20–50 mm
Các cánh hoa dài khoảng 3 mm và rụng khi hoa già đi. Các nhị màu trắng, màu kem hoặc hơi xanh và được xếp thành 5 bó xung quanh hoa, với 5 đến 10 nhị trên mỗi bó. Ra hoa từ mùa xuân đến đầu mùa thu, tháng 9 đến tháng 3 ở Úc. - Quả tràm gió là những quả nang hình trụ rộng, rộng , dài 2,5–4 mm và mọc thành chùm, giống như cành dọc theo cành. Mỗi viên nang chứa nhiều hạt nhỏ được giải phóng hàng năm.
Phân loại, phân bố, đặt tên
Cây tràm gió lần đầu tiên được mô tả chính thức vào năm 1797 bởi nhà tự nhiên học người Tây Ban Nha Antonio José Cavanilles , người đã đặt cho nó cái tên Metrosideros quinquenervia .
Năm 1958, Stanley Thatcher Blake ở Queensland Herbarium đã chuyển loài này sang cây tràm . Từ quinquenervia là từ tiếng Latinh quinque có nghĩa là “năm” và nervus, “gân”, dùng để chỉ những chiếc lá thường có năm gân.
Ở Úc, cây tràm gió xuất hiện dọc theo bờ biển phía đông, từ Cape York ở Queensland đến Vịnh Botany ở New South Wales . Nó phát triển ở các vùng đồng bằng và đầm lầy ngập nước theo mùa, dọc theo các rìa cửa sông và thường là loài chiếm ưu thế.
Ở vùng Sydney , nó mọc cùng với các loại cây như gỗ gụ đầm lầy ( Eucalyptus robusta ) và bangalay ( E. botryoides ). Nó phát triển trong đất bùn hoặc đầm lầy và cây phát triển trong đất chua có độ pH thấp đến 2,5.
Cây tràm gió cũng có nguồn gốc ở phần phía nam của Tây Papua Indonesia và Papua New Guinea. Nó phổ biến ở New Caledonia, bao gồm Grand Terre , Belep , Isle of Pines và Maré .
Tràm gió là một loại cây phổ biến của thảo nguyên phía tây New Caledonia. Melaleuca quinquenervia đã được đưa vào trồng làm cảnh ở nhiều khu vực nhiệt đới trên thế giới, bao gồm Đông Nam Á , Châu Phi và Châu Mỹ và đã trở thành một loại cỏ dại ở nhiều khu vực.
Ở Việt Nam, tràm gió cũng là một cây phổ biến được trồng ở ven biển đặc biệt là ở các tỉnh nam trung bộ như Thừa Thiên Huế. [2]
Công dụng
Cây tràm gió Melaleuca quinquenervia có nhiều công dụng, và được sử dụng rộng rãi theo truyền thống của người Úc bản địa .
- Một loại bia được làm từ lá non của tràm gió vò nát để điều trị cảm lạnh đau đầu và bệnh tật nói chung.
- Xông tinh dầu lá tràm gió cũng được sử dụng bên ngoài cho ho, cảm lạnh , đau dây thần kinh , và bệnh thấp khớp .
- Cây tràm gió cũng được nuôi trồng và chưng cất ở quy mô nhỏ để sử dụng trong sản xuất nước hoa .
- Cây tràm gió được sử dụng làm cây cảnh .
- Gỗ chịu được ngâm nước, được dùng làm hàng rào chắn gió, nguồn thức ăn tuyệt vời cho nhiều loài côn trùng và chim địa phương
- Tinh dầu tràm gió được sử dụng trong một loạt các sản phẩm mỹ phẩm ở Úc.
- Tinh dầu tràm gió cũng có nhiều công dụng với sức khỏe nó hoạt động như một chất khử trùng và kháng khuẩn, giúp chữa nhiễm trùng bàng quang, các vấn đề về hô hấp
Thành phần tinh dầu tràm gió có khoảng 60% 1,8 – cineole (Cineol), thành phần kháng khuẩn chính tạo nên tác dụng của của nó .
Tinh dầu tràm gió có điểm nguy hiểm rất thấp (mức 0) trên cơ sở dữ liệu về an toàn mỹ phẩm (mặc dù vẫn có khả năng kích da ở nồng độ cao)
Ngoài ra, tinh dầu tràm gió dùng trong công nghiệp để tạo hương vị cho thực phẩm, xà phòng, mỹ phẩm,…
Cách Phân Biệt Tràm Gió Và Tràm Trà
Cây tràm gió và tràm trà là 2 thành viên trong cùng một dòng họ nhưng Tea Tree và Cajeput vẫn có những điểm khác nhau cụ thể sau đây:
Về lá
Tràm gió có lá rộng hơn so với tràm trà lá kim.
Về hoa
Hoa tràm gió mọc thành chùm nhìn dày hơn so với hoa tràm trà và sự khác biệt nữa là tràm gió thường mọc thành chùm ba hoa còn tràm trà chỉ có một.
Về quả
Quả của tràm gió và tràm trà khôn có nhiều khác biệt về quả. Quả tràm gió mọc thành hình trụ có nhiều nang, quả tràm trà mọc thành chùm quả gỗ có nhiều hạt bên trong
Về công dụng
Cả hai đều có khả năng kháng khuẩn nhưng tràm gió có một tác dụng mà tràm trà không… đó là xua đuổi kiến.
Tràm gió chữa bệnh nhiễm trùng đường hô hấp hơn Tràm trà vì hàm lượng 1,8 cineole cao hơn (Eucalyptol)
